Trzy najstarsze kościoły Gniezna po renowacji

Katedra gnieźnieńska, kościół bożogrobców pw. św. Jana Chrzciciela i kościół pw. św. Jerzego – trzy najstarsze świątynie Gniezna już po renowacji. Prace przeprowadzono w ramach projektu „Renowacja zespołu trzech najstarszych kościołów Gniezna wraz z udostępnieniem infrastruktury informacyjnej i turystycznej”, współfinansowanego ze środków unijnych pochodzących z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

Prace trwały od kilku lat. Ich najbardziej widomym znakiem były rusztowania i białe maskujące ekrany rozstawiane w miarę postępu robót w różnych częściach katedry gnieźnieńskiej. Dziś nie ma już po nich śladu. Najstarsze kościoły Gniezna jaśnieją nowym blaskiem oczyszczonych i odnowionych polichromii, rzeźb i witraży.

Renowację przeprowadzono w ramach projektu „Renowacja zespołu trzech najstarszych kościołów Gniezna wraz z udostępnieniem infrastruktury informacyjnej i turystycznej”, współfinansowanego ze środków unijnych pochodzących z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Łączna wartość projektu opiewała na ponad 17,5 mln złotych z czego unijna dotacja wyniosła blisko 15 mln. Pozostała część to wkład własny archidiecezji gnieźnieńskiej.

Zakres przeprowadzonych działań był ogromny. W kościele pw. św. Jana Chrzciciela objął m.in. odnowienie elewacji świątyni, wymianę dachówki, naprawę muru oporowego, wymianę dachu wieży oraz roboty budowlano-konserwatorskie przy jej hełmie, podczas których odkryto kapsułę czasu z 1914 roku. Oczyszczeniu i konserwacji poddano również wnętrze świątyni, m.in. unikalną gotycką polichromię, którą odkryto podczas prac konserwatorskich na początku XX wieku. Przetrwała w niezmienionej formie i należy do najstarszych tego typu przedstawień w Wielkopolsce.

W kościele pw. św. Jerzego, jednym z najstarszych kościołów w Polsce (pierwsza świątynia stanęła w tym miejscu w X wieku, obecna pochodzi z XII wieku) prace prowadzone były przy polichromii wnętrza, ołtarzu głównym, dwóch ołtarzach bocznych oraz przy prospekcie organowym. Warto dodać, że świątynia ta, choć oglądamy ją dziś zbarokizowaną, związana jest z samymi początkami polskiej państwowości i Kościoła w Polsce.

W katedrze gnieźnieńskiej prace realizowane były etapami – od naw bocznych, przez prezbiterium i nawę główną. Ich efekt możemy dostrzec gołym okiem. Wystarczy spojrzeć w górę. Nowych kolorów nabrały elementy ozdobne nawy głównej oraz prezbiterium, a także płaskorzeźbione dekoracje żeber sklepiennych w nawie głównej, witrażach i oknach witrażowych. Odnowiono także figury polskich świętych na skarpach fasady kaplic katedry.

Renowacji i konserwacji poddany został także gotycki krucyfiks z łuku tęczowego. Rzeźba datowana jest na XIV lub XV wiek, a sama figura Chrystusa mierzy 2,5 m wysokości. Z tego powodu prace przeprowadzono na miejscu, stawiając blisko 20 metrowe rusztowanie dla konserwatorów. Oczyszczenie polichromii z zabrudzeń i wtórnych materiałów zabezpieczających odsłoniło oryginalną kolorystykę skóry oraz pięciu ran Chrystusa, a także wzór na perizonium – czerwone i niebieskie pasy. Konserwacji poddano również belkę tęczową, którą po oczyszczeniu wzmocniono metalowymi łącznikami i zabezpieczono odpowiednimi preparatami.

Kościół św. Jana Chrzciciela można zwiedzać wirtualnie. Niebawem w taki sam sposób będzie można poznać historię i zabytki katedry i kościoła pw. św. Jerzego.

Czytaj także w „Przewodniku Katolickim” na niedzielę 8 sierpnia.

B. Kruszyk KAI
Fot. Wielkopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków, B. Kruszyk, Sz. Jaśkiewicz