Franciszkanie – dzieła zza klauzury

Do 14 kwietnia, a więc dnia uznanego oficjalnie za datę chrztu Mieszka I, w bibliotece prowincjalnej franciszkanów oglądać można obrazy historyczno-patriotyczne znajdujące się na co dzień za klauzurą gnieźnieńskiego klasztoru.

Pięć płócien pochodzących z początku XX wieku jest autorstwa Józefa Balukiewicza. Artysta malował obrazy historyczne, rodzajowe i religijne oraz portrety. Namalował Wizję św. Antoniego i Stygmatyzację św. Franciszka dla ołtarzy w kościele ojców Franciszkanów w Kaliszu. W 1895 wykonał polichromię Kaplicy Żołnierskiej w kościele Poreformackim (obecnie sióstr nazaretanek) w Kaliszu. Balukiewiczowi przypisuje się również wykonanie kopii obrazu Bonifacego Jatkowskiego z 1715 Adoracja Matki Boskiej przez św. Paschalisa z panoramą Kalisza w tle. Zajmował się także konserwacją obrazów. W 1881 roku restaurował obraz św. Stanisława w kościele ojców franciszkanów w Kaliszu, a w 1892 obraz Madonny Ab igne w kaliskiej kolegiacie.

W 1966 w krużgankach klasztoru ojców franciszkanów w Kaliszu zorganizowano wystawę obrazów Balukiewicza ilustrującą tysiącletnie dzieje Polski m.in.: Złoty Wiek, Unia Polski z Litwą. Prace artysty przechowywane są w zbiorach Muzeum Narodowego (Dożynki 1855; Fragment płaskorzeźby z fryzem akantowym 1848; Chrystus przed drzwiami domu celnika 1852; Powrót syna marnotrawnego 1852), Muzeum Historycznego w Warszawie (Kościół NMPanny na Lesznie, Rozbiórka kościoła św. Klary i klasztoru Bernardynek, Rynek Nowomiejski) oraz w Muzeum w Radomiu. Pół wieku temu w klasztornych krużgankach gnieźnieńskiego klasztoru ojców franciszkanów miała miejsce wystawa, w której przedstawiono 1000-letnie dzieje archidiecezji gnieźnieńskiej.

Obrazy z klasztornej wystawy są przesiąknięte postaciami i wydarzeniami historycznymi i legendarnymi.  Były tworzone na początku XX wieku, w okresie największej rusyfikacji. Widać, że autor inspirował się Matejką i Kraszewskim. Warto w tym miejscu przypomnieć, że kard. Stefan Wyszyński podczas przygotowań do Millenium Chrztu Polski zalecił, żeby wydarzeniom religijnym towarzyszyły również wszelkiego rodzaju wystawy i naukowe prelekcje. Na ówczesne czasy, kiedy telewizja i radio były w rękach władz wrogo nastawionych do Kościoła, a Kościół miał zaledwie kilka tytułów prasowych, wszelkiego rodzaju ekspozycje i wykłady prezentowane w parafiach były jedyną i skuteczną formą popularyzowania wiedzy religijnej i historycznej. Malowidła wymagają konserwacji i naprawy. Być może w przyszłości staną się elementem stałej ekspozycji.

 

Zachęcamy do odwiedzenia biblioteki franciszkańskiej. Wystawa czynna będzie:
10 kwietnia w godzinach 11.00 –12.00 i 17.00 –18.00,
11,12,13 kwietnia w godzinach 17.00 – 18.00,
14 kwietnia w godzinach 14.00 –16.00.

K. Zalaszewski