„Gloria Artis” dla Chóru Prymasowskiego

 Obchodzący w tym roku setną rocznicę istnienia gnieźnieński Chór Prymasowski uhonorowany został Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Odznaczenie wręczono podczas jubileuszowego koncertu, który odbył się 27 września w katedrze gnieźnieńskiej. 

Do bazyliki prymasowskiej w Gnieźnie przybyli licznie przyjaciele i sympatycy chóru, jego byli członkowie, przedstawiciele władz samorządowych, gnieźnieńscy duchowni oraz mieszkańcy miasta, którym śpiew zespołu jest znany m.in. z celebracji w katedrze gnieźnieńskiej oraz dorocznych uroczystości świętowojciechowych. Obecni byli także byli dyrygenci chóru: ks. prof. dr hab. Ireneusz Pawlak oraz ks. kan. Ryszard Figiel, którzy na prośbę obecnego dyrektora ks. kan. Dariusza Sobczaka jeszcze raz stanęli przed chórzystami i pokierowali ich śpiewem.

W czasie jubileuszowego koncertu zespół wykonał m.in. Kyrie eleison i Agnus z Missa brevis in C-major Wolfganga Amadeusza Mozarta, Magnificat Jacka Różyckiego, Panis angelicus Cesara Francka, psalm Kleszczmy rękoma Mikołaja Gomółki, Antyfonę o św. Wojciechu, Chorał z Kantaty 147 Jana Sebastiana Bacha oraz Pie Jesu Andrew Loyd Webera za zmarłych dyrektorów, muzyków, organistów i śpiewaków zespołu. Na koniec zabrzmiała pieśń „Choć kwitną ich tysiące” skomponowana przez założyciela chóru ks. Stanisława Tłoczyńskiego do słów bp. Lucjana Bernackiego. Zaśpiewali ją wspólnie byli i obecni chórzyści.

Koncert galowy był również okazją do szczególnych podziękowań i uhonorowania zasłużonych. Prymas Polski abp Wojciech Polak wręczył medale „Zasłużony dla Archidiecezji Gnieźnieńskiej” byłym i czynnym śpiewakom, którzy z chórem związani są od kilkudziesięciu lat. Cały zaś zespół został odznaczony Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, który przyznawany jest za wybitne zasługi na polu kultury. Na ręce dyrektora chóru ks. Dariusza Sobczaka odznaczenie wręczył marszałek województwa wielkopolskiego Marek Woźniak. Za szczególne zasługi w krzewieniu kultury muzycznej dyplomami Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego odznaczeni zostali także wspomniani już dyrygenci: ks. Ireneusz Pawlak, ks. Ryszard Figiel oraz ks. Dariusz Sobczak. Z wdzięcznością wspominano także byłych chórzystów, akompaniatorów i darczyńców.

„Bogu niech będą dzięki za przeszłość naszego Chóru Prymasowskiego, za wszystkich, którzy go wspierali i wspierają, także za moich poprzedników łącznie z kard. Stefanem Wyszyńskim, który nazwał ten chór prymasowskim” – mówił do zgromadzonych abp Wojciech Polak. „Macie zadanie ewangelizowania, otwierania ludzkich serc, pobudzania do wiary. To wielkie zadanie i wielka radość. I tej radości życzę wszystkim chórzystom, muzykom, akompaniatorom, księżom dyrektorom. Niech wam Bóg błogosławi” – życzył zespołowi metropolita gnieźnieński.

Wspólnie z abp. Wojciechem Polakiem koncertu wysłuchali: bp Krzysztof Wętkowski oraz abp senior Józef Kowalczyk i abp senior Henryk Muszyński. Obecny był także ks. infułat Jerzy Stefański, który niegdyś do zespołu należał oraz ks. kan. Jan Kasprowicz, proboszcz i kustosz gnieźnieńskiej katedry. Podczas koncertu zaprezentowano także księgę pamiątkową wydaną z okazji jubileuszu pod dyrekcją ks. dr. hab. Piotra Wiśniewskiego. Nie zabrakło także gratulacji i życzeń, w tym tych najważniejszych, przesłanych przez papieża Franciszka. W niedzielę 28 września w katedrze gnieźnieńskiej sprawowana była Msza św. z okazji jubileuszu Chóru Prymasowskiego, której przewodniczył abp Henryk Muszyński. Arcybiskup senior poświęcił również tablicę upamiętniającą założyciela chóru ks. kan. Stanisława Tłoczyńskiego oraz kapelmistrza Mateusza Zwierzchowskiego.

 

Chór Prymasowski przy bazylice archikatedralnej w Gnieźnie powstał w kwietniu 1914 roku. Wywodzi się z kapel muzycznych istniejących w katedrze gnieźnieńskiej już w XVI wieku, natomiast jako etatowy zespół pod nazwą Capella Musices Ecclesiae Metropolitanae Gnesnensis działał od 1629 roku. Kapele odegrały bardzo ważną rolę w kształtowaniu kultury muzycznej Kościoła w Polsce i na świecie. W 1810 roku Kapituła katedralna postanowiła zmienić nazwę z Capella Musices na Bursa Musicorum, która w 1835 roku została przekształcona w Chór Kościoła Metropolitalnego Gnieźnieńskiego, składający się z kapeli instrumentalnej i głosów wokalnych. Na skutek reformy cecyliańskiej w 1914 roku ówczesny dyrektor muzyki ks. Stanisław Tłoczyński  rozwiązał orkiestrę katedralną, a rozbudował chór. Odtąd  muzykę w katedrze wykonywał Chór Archikatedralny, który z inicjatywy kard. Stefana Wyszyńskiego przyjął nazwę Chóru Prymasowskiego. Jest to jedyny zespół mieniący się tą nazwą i związany bezpośrednio z każdym kolejnym Prymasem Polski.

Chór jest prowadzony przez dyrektorów muzyki, którzy są mianowani przez arcybiskupów gnieźnieńskich. Urząd ten pełnili kolejno: ks. kan. Stanisław Tłoczyński (1914-1958), ks. inf. Władysław Zientarski (1959-1965), ks. prof. dr hab. Ireneusz Pawlak (1965-1970), ks. kan. Ryszard Figiel (1970-2008), ks. kan. Dariusz Sobczak (od 2008). Zespołowi śpiewaczemu towarzyszą akompaniatorzy, którzy zazwyczaj pełnią funkcję organisty tytularnego bazyliki prymasowskiej. Należą do nich: Arthur Zepke (1914-1923), Teoophil Barczyński (1923-1939), Stanisław Jerzy Bury-Burczyński (1945-1953); muzycy nieetatowi proszeni przez dyrektora o akompaniowanie chórowi: Klemens Waberski (1953-1958), Andrzej Galantowicz, Helena Szymczak, Jacek Weiss, Tadeusz Ochowiak (do 1963); kolejni organiści tytularni: Antoni Kowalicki (1963-1974), Longin Kosiński (1974-2005), Ryszard Superczyński (od 2005).

Chór Prymasowski z racji wykonywania muzyki liturgicznej w każdą niedzielę i uroczystości posiada bogaty repertuar muzyczny. Wykonuje m.in. utwory: Wacława z Szamotuł, M. Zwierzchowskiego,  G.G. Gorczyckiego, L. Hasslera, J.S. Bacha, G.F. Haendla, W.A. Mozarta, J. Haydna, L. van Beethovena, F. Schuberta, C. Francka, G. Pucciniego, G. Faure, A. Loyda Webera, J. Różyckiego, S. Kwiatkowskiego, H. Botora i wielu innych kompozytorów. Choć jest to zespół amatorski, utrzymuje się na dość wysokim poziomie artystycznym dzięki dobrze prowadzonej emisji głosu. Obecnie zespół śpiewaczy liczy 57 członków.

BK
Fot. B. Kruszyk, J. Jałoszyński