Kto ratuje jedno życie…
Czesława i Wojciech Pachurek z Piły, Marian Połowicz ze Środy Wielkopolskiej oraz urodzona w Pile s. Tekla Budnowska ze zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi zostali uhonorowani pośmiertnie medalami „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. Medale odebrali ich najbliżsi podczas gnieźnieńskiego Dnia Judaizmu.
Uroczystość odbyła się 22 stycznia w Kolegium Europejskim w Gnieźnie z udziałem Prymasa Polski abp. Wojciecha Polaka, naczelnego rabina Polski Michaela Schudricha, wiceambasador Izraela w Polsce Ruth Cohen-Dar oraz zaproszonych gości.
„Tegoroczny, dwudziesty pierwszy już Dzień Judaizmu pragnął zwrócić naszą uwagę, że zarówno dla chrześcijan, jak i dla wyznawców judaizmu pokój (szalom) ma szczególne znaczenie i jest jedną z najważniejszych wartości” – przypomniał Prymas Polski i nawiązując do hasła przewodniego „Pokój! Pokój dalekim i bliskim”, podkreślił, że wołanie to w świecie targanym przez zbrojne konflikty i ataki terrorystyczne staje się dla chrześcijan i Żydów wspólną modlitwą o pokój i wezwaniem do „świadectwa na rzecz życia w pokoju, w pojednaniu, w solidarności i sprawiedliwości, w szacunku jeden dla drugiego”. Albowiem – jak przypomniał dalej Prymas za św. Janem Pawłem II – pokój nie jest prostym brakiem wojny ani też nie sprowadza się jedynie do stanu równowagi sił sobie przeciwstawnych, nie rodzi się także z despotycznego władztwa, lecz słusznie i właściwie zwie się „dziełem sprawiedliwości”.
Prymas Polski nawiązał też do wręczonych medali „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. Cytując słowa rabina Schudricha z niedawnego wywiadu dla KAI podkreślił, że: „nie ma lepszych ludzi niż ci, co ratują innych. Oni są najlepszymi ludźmi na świecie. „Dane nam jest dziś wspomnieć tych właśnie ludzi, Bożych ludzi, takich, jakich On sam zapragnął na tym świecie. Są oni dla nas szczególnym Bożym znakiem. W ich czynach odbija się prawdziwie Boże oblicze” – dodał abp Wojciech Polak.
Medale „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”, przyznawane są od 1963 roku przez jerozolimski Instytut Yad Vashem osobom niosącym pomoc Żydom w czasie II wojny światowej. Medalami odznaczono pośmiertnie czworo Wielkopolan: Czesławę i Wojciecha Pachurków z Piły, Mariana Połowicza ze Środy Wielkopolskiej oraz urodzoną w Pile s. Teklę Budnowską ze zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi. W Gnieźnie otrzymali je potomkowie i krewni uhonorowanych.
Matka przełożona Tekla Budnowska, uratowała od zagłady 29 żydowskich dzieci w tym Janinę Dawidowicz. W 1943 roku Janina jako 13-letnia dziewczynka trafiła do prowadzonego przez Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi i była jednym z dzieci ukrywanych przez siostry w Warszawie. Po wybuchu Powstania Warszawskiego matka Tekla Budnowska zdołała przekonać niemieckiego oficera, aby pomógł siostrom w wyprowadzeniu 120 dzieci polskich i żydowskich z miasta. Po wydostaniu się z miasta siostry wraz z podopiecznymi zamieszkały w opuszczonej szkole w Gostowcu, gdzie przebywały do wyzwolenia w styczniu 1945 roku.
Czesława i Wojciech Pachurkowie, którzy ukrywali braci Chaima i Jakuba Zandmanów oraz innych członków ich rodziny. Gdy Niemcy w czasie obławy odkryli w domu Pachurków ślady ukrywania Żydów zastrzelili Wojciecha na oczach żony i 6-letniego syna Mariana. Bracia Zandmanowie również nie przeżyli zagłady.
Marian Stanisław Połowicz ocalił życie dr Oldze Lilien, żydowskiej lekarce pochodzącej ze Lwowa. Za jego zgodą i przy jego pomocy ukrywała się w szkole w Mokoszycach, gdzie był dyrektorem. Pracowała jako pomoc kuchenna. Po wojnie dr Olga organizowała opiekę pediatryczną w Tarnobrzegu.
W imieniu uhonorowanych za odznaczenia i pamięć dziękowała córka Stanisława Połowicza Maria, która na uroczystość przyjechała wraz z bratem oraz wnukami i prawnukami. „Dla nas to bardzo ważny dzień. Jesteśmy dumni z naszego taty, który żyje w naszych sercach” – mówiła.
W spotkaniu w gnieźnieńskim CEG uczestniczyli przedstawiciele władz wojewódzkich, miejskich i powiatowych, parlamentarzyści, rektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu prof. UAM dr hab. Andrzej Lesicki, Alicja Kobus, przewodnicząca Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich oraz młodzież. W ramach gnieźnieńskich obchodów Dnia Judaizmu odbyła się również dwudniowa konferencja naukowa „Izrael – od marzenia do spełnienia” z udziałem gości i prelegentów z Polski i zagranicy m.in. z Ariel University i Haifa University. Poniedziałkowe obchody zakończyły się koncertem muzyki żydowskiej w wykonaniu zespołu „Negev” w Miejskim Ośrodku Kultury w Gnieźnie.
B. Kruszyk KAI
Fot. J. Andrzejewski
