Milenium – wystawa i film
Wspomnienia, pamiątki i zdjęcia uczestników obchodów milenium Chrztu Polski w Gnieźnie złożą się na film i wystawę, które przygotowuje Archidiecezja Gnieźnieńska. Wśród prezentowanych pamiątek będą też prywatne zapiski prymasa Polski kard. Stefana Wyszyńskiego.
Obchody Milenium Chrztu Polski rozpoczęły się w Gnieźnie w kwietniu 1966 roku. Uroczystościom przewodniczył ówczesny prymas Polski kard. Stefan Wyszyński. Na wystawie, która zaprezentowana zostanie w kwietniu w Muzeum Archidiecezjalnym w Gnieźnie będzie można zobaczyć także prywatne zapiski Prymasa Tysiąclecia, które spisywał podczas tamtych uroczystości. Oryginalne zapiski są przechowywane w gnieźnieńskim Archiwum Archidiecezjalnym. „Tygodniowe obchody rozpoczęły się od wigilii paschalnej, czyli uroczystości Wielkiej Nocy. Każdego dnia do Gniezna przybywały różne grupy pielgrzymów, ponieważ każdy dzień poświęcony był innej formacji: dzieciom, młodzieży, małżonkom czy Polonii. Chcielibyśmy dotrzeć do świadków tamtych wydarzeń, ludzi, którzy opowiedzieliby jak to wszystko wyglądało od strony pielgrzymów” – podkreślił w rozmowie z PAP dyrektor Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie ks. Michał Sołomieniuk.
Poza samą ekspozycją, na podstawie opowieści i pamiątek świadków powstanie również film dokumentalny, który na polecenie prymasa Polski abpa Wojciecha Polaka zrealizuje Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie. Osoby, które chciałby się podzielić swoimi relacjami nadal mogą zgłosić się do gnieźnieńskiego archiwum. „Przebieg tamtych wydarzeń znamy z zapisów, dokumentów, znamy treści przemówień i homilii, ale ducha tamtych wydarzeń są w stanie przywołać tylko uczestnicy tych obchodów” – mówił ks. Sołomieniuk. „Chodzi nam o takie szczegóły, które na pierwszy rzut oka mogą wydawać się mniej istotne, jak np. czy pielgrzymi mieli wtedy problemy z milicją, albo jak sobie radzili, kiedy pociągi nie zatrzymały się na stacji w Gnieźnie, że nie kursowały autobusy. I oczywiście przeżycia duchowe, jak przeżywano tę wielką rocznicę” – dodał.
Centralne uroczystości w Gnieźnie miały miejsce w czwartek wielkanocny, kiedy to odśpiewano i odprawiono „Te Deum” Narodu Polskiego. Jak tłumaczył dyrektor archiwum „obchody były wtedy bardzo specyficzne; wszystkie wydarzenia musiały odbywać się wyłącznie na terenie kościelnym”. „Nie było żadnej zgody na użytkowanie terenów miejskich; nie mogła się odbyć żadna procesja. Odmówiono np. zgody na przejście z Katedry Gnieźnieńskiej ok. 1 km do pobliskiego cmentarza św. Piotra, gdzie chciano się modlić za zmarłych. Ludzie szli tłumem, ale oficjalnie – każdy szedł osobno” – podkreślił. „Główna msza św. miała miejsce na wzgórzu kościelnym, między katedrą a dzisiejszą siedzibą archiwum. Wtedy właśnie odnawiano katedrę i było to prawdziwe pole budowy. Szybko więc uprzątnięto maszyny, gruzy, by na placu na północ od katedry mogło się zmieścić jak najwięcej osób” – dodał ks. Sołomieniuk.
Kościelne uroczystości milenijne odbyły się również w maju 1966 roku na Jasnej Górze w Częstochowie. Wtedy też prymas Stefan Wyszyński i Episkopat Polski dokonali „aktu oddania Polski w macierzyńską niewolę Maryi, Matki Kościoła, za wolność Kościoła Chrystusowego”. Śluby Narodu Polskiego były wotum wdzięczności Kościoła i wiernych za otrzymany chrzest i wiarę. Jak podkreślił ks. Sołomieniuk, obchody religijne odbywały się wobec niechęci i sabotażu ówczesnej władzy; na wszelkich terenach administrowanych przez państwo obowiązywał zakaz wprowadzania jakichkolwiek akcentów kościelnych. Na czas uroczystości, w Wielkopolsce zamknięto osadę w Biskupinie i Ostrów Lednicki (miejsce, w którym miał odbyć się chrzest Mieszka I), aby w żaden sposób nie dopuścić do przeniesienia części uroczystości w tamte miejsca.
W czasie trwania uroczystości kościelnych, odbywały się równolegle konkurencyjne, organizowane przez władze komunistyczne, obchody Tysiąclecia Państwa Polskiego. I sekretarzem był wówczas Władysław Gomułka. Według historyków, chrzest Mieszka I miał miejsce w Wielkanoc, 14 kwietnia 966 roku. Tegoroczne, centralne uroczystości rocznicowe 1050. Chrztu Polski odbędą się właśnie 14 kwietnia w Gnieźnie i 15-16 kwietnia w Poznaniu. Honorowy patronat nad obchodami 1050. rocznicy Chrztu Polski objął prezydent Andrzej Duda.
Przypominamy, że Archiwum Archidiecezjalne poszukuje uczestników i świadków uroczystości milenijnych w Gnieźnie. Zachęcamy do podzielenia się wspomnieniami. Osoby zainteresowane prosimy o kontakt telefoniczny lub e-mailowy z Archiwum tel. 61/426.19.09 e-mail: archiwum@archidiecezja.pl
