Szkolenie w CEF: prewencja przede wszystkim
W Centrum Edukacyjno-Formacyjnym w Gnieźnie zakończyło się 21 stycznia szkolenie dla wychowawców seminaryjnych nt. rozwoju psychoseksualnego człowieka oraz prewencji wykorzystania seksualnego małoletnich. W spotkaniu uczestniczyli rektorzy, ojcowie duchowni i prefekci seminariów diecezjalnych i zakonnych z całej Polski.
Szkolenie odbyło się po raz szósty. Jego organizatorem był ks. dr Wojciech Rzeszowski, dyrektor goszczącego duchownych Centrum Edukacyjno-Formacyjnego, konsultor Komisji Duchowieństwa KEP oraz delegat arcybiskupa gnieźnieńskiego ds. ochrony dzieci i młodzieży. W trwających pięć dni wykładach i zajęciach uczestniczyło około trzydziestu wychowawców seminaryjnych. Obecny był także ks. Piotr Studnicki kierujący Biurem Delegata KEP ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży oraz Marta Titaniec szefująca Fundacji św. Józefa KEP.
„Tematyka szkolenia koncentrowała się wokół rozwoju psychoseksualnego człowieka i pojawiających się w tym procesie trudności, które później mogą skutkować bolesnymi dramatami. Z uwagą przyglądaliśmy się problematyce wykorzystania seksualnego małoletnich. Wiemy, że jest to temat trudny i niezwykle złożony, tym bardziej potrzebna jest konkretna wiedza i świadomość problemu, zwłaszcza u osób odpowiedzialnych za formowanie alumnów. Istotne jest, by oni sami nie tylko posiadali konieczną wiedzę, ale dojrzale przeżywali własną seksualność, bo tylko wtedy będą zdolni do kształtowania dojrzałych osobowości i właściwego reagowania w przypadku trudności i problemów” – uważa ks. Wojciech Rzeszowski.
Podjęte tematy koncentrowały się wokół zagadnień związanych z rozwojem sfery psychoseksualnej człowieka, jego tożsamością płciową, orientacją seksualną, preferencjami seksualnymi, a zwłaszcza jednym z przejawów jej zaburzeń jakim jest pedofilia. Wśród omawianych zagadnień był też autoerotyzm i cyberseks. Tematyka szkolenia obejmowała ponadto kwestie dotyczącą świadomego i aktywnego współtworzenia sytemu prewencji oraz przygotowania przyszłych księży do bezpiecznej pracy z dziećmi.
Zajęcia prowadzili specjaliści w zakresie szeroko pojętej seksualności człowieka: prof. Maria Beisert, która należy do czołowych ekspertów w dziedzinie zaburzeń preferencji seksualnych, dr Jolanta Próchniewicz – psycholog i teolog, Justyna Frąckowiak – psycholog i terapeuta, ks. dr Wojciech Rzeszowski, ks. dr Marek Jarosz, delegat ds. ochrony dzieci i młodzieży w diecezji płockiej oraz Maria Keller-Hamela z Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, której zdaniem instytucjonalne działanie w zakresie ochrony dzieci i młodzieży wciąż jest w naszym kraju, także w Kościele, niewystarczające.
„Szkolenia są bardzo potrzebne i ważne, ale ważny jest również sposób reagowania na sprawy wykorzystywania seksualnego małoletnich. Wiemy, że proces ujawniania wykorzystywania jest trudny dla dziecka. Dziecko ma wiele mechanizmów obronnych i ma zdecydowanie więcej powodów do tego, by nie mówić niż mówić. Wszyscy boimy się, że możemy oskarżyć kogoś o coś, czego nie zrobił, ale nikt się nie boi, że możemy nie uwierzyć dziecku, które doświadcza traumy. Szybkie i właściwe reagowanie jest więc niezwykle ważne, a niestety ta kwestia pozostawia wiele do życzenia” – podkreśla Maria Keller-Hamela.
Zakres działań podejmowanych w Kościele zarówno na poziomie ogólnopolskim, jak i w diecezjach i zakonach przedstawili uczestnikom szkolenia przedstawiciele Fundacji św. Józefa KEP oraz Biura Delegata KEP ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży – Marta Titaniec i ks. Piotr Studnicki. W ich ocenie praktyka pokazuje, jak ważna jest prewencja, ta zaś, obok świadomości i wrażliwości, wymaga konkretnej wiedzy i kompetencji, w których nabyciu szkolenia są bardzo pomocne.
„Widzimy coraz częściej, że formatorzy nie tylko chcą się szkolić, ale widzą potrzebę wyjścia z tym tematem do kleryków, otwartej rozmowy i przekazania wiedzy na temat właściwego reagowania, skutków wykorzystania seksualnego, kwestii prawnych czy psychologicznych” – przyznaje ks. Studnicki.
Opinię tą podziela Marta Titaniec. „ Po ilości wniosków grantowych, zapotrzebowaniu na szkolenia widzę, że ten temat jest w seminariach coraz bardziej obecny” – dodaje.
Podczas szkolenia formatorzy mieli również okazję zapoznać się bliżej ze wskazaniami formacyjnymi wynikającymi z nowego „Ratio institutionis sacerdotalis pro Polonia”, które omówił ks. Wojciech Rzeszowski. Jak wyjaśnił, nowe Ratio, które już obowiązuje w Polsce, wiele razy odwołuje się do powyższej problematyki, wskazując nie tylko na potrzebę właściwej weryfikacji kandydatów przyjmowanych do seminarium czy dopuszczanych do święceń, ale i pogłębione przygotowanie do dojrzałego przeżywania kapłańskiego celibatu.
Do wytycznych zawartych w dokumencie nawiązał też Prymas Polski abp Wojciech Polak, który spotkał się z formatorami w ostatnim dniu szkolenia. Jak podkreślił, jednym z jasnych wskazań zawartych w dokumencie jest konieczność budzenia i pogłębiania wrażliwości młodych ludzi przygotowujących się do kapłaństwa.
„W kształtowaniu tej wrażliwości pierwszorzędne miejsce zajmuje głębsze poznanie samego siebie i dojrzewanie, zwłaszcza sfery uczuciowej i seksualnej, w kierunku budowania i rozwijania dojrzałych, a więc zarówno wolnych, jak i twórczych, relacji osobowych” – tłumaczył abp Polak zwracając uwagę, podobnie jak ks. Rzeszowski, na rolę, jaką w tym procesie pełnią osoby odpowiedzialne za formację. Opisując ją – kontynuował – wskazuje się nade wszystko na dojrzałe relacje personalne.
„To osoby uczą więzi, wychowują i prowadzą do Boga. I stąd wymagania: dojrzałości relacyjnej, kompetencji, ducha modlitwy, poświęcenia i miłości, a zarazem radości ze służby Królestwu Bożemu” – podkreślił Prymas wskazując dalej na niezbędne w formacji seminaryjnej towarzyszenie wychowankom, rozeznawanie doświadczeń, a także stałe i gruntowne dostosowywanie procesu wychowawczego do ich potrzeb.
Szkolenie trwało od 17 do 21 stycznia. Uczestniczyło w nim około trzydziestu rektorów, ojców duchownych i prefektów seminariów diecezjalnych i zakonnych z całej Polski. Była to już szósta edycja spotkań organizowanych od 2017 roku pod patronatem Komisji Duchowieństwa KEP, Ogólnopolskiej Konferencji Rektorów WSD oraz krakowskiego Centrum Ochrony Dziecka. Zakończoną edycję współfinansowała Fundacja Świętego Józefa KEP.
