Spotkanie Sekcji Stałej Formacji Kapłańskiej

O stanie formacji kapłańskiej w Polsce, jej perspektywach na przyszłość, formacji w codzienności rozmawiali w Częstochowie przedstawiciele Sekcji Stałej Formacji Kapłańskiej. Dwudniowe spotkanie rozpoczęła Msza św. sprawowana w Kaplicy Matki Bożej we wtorek 12 września na Jasnej Górze. Eucharystii przewodniczył abp Wacław Depo z Komisji Duchowieństwa KEP. W drugim dniu obrad Mszy św. przewodniczył i homilię wygłosił bp Radosław Orchowicz.

Bp Orchowicz wyjaśniając teksty czytań mszalnych podkreślał, że istotą formacji stałej prezbiterów jest ciągłe wzrastanie w Chrystusie, nieustanna troska o to, by porzucać „starego człowieka”, a przyoblekać się w to, co jest z Chrystusa. Jest to nieustanna droga, to ruch „ku górze”, a ważną przestrzenią tej formacji jest słowo Boże. Przypomniał jednocześnie pytanie, które zadawał kiedyś patron dnia św. Jan Chryzostom: „Jeśli bycie cnotliwym nic by nas nie kosztowało, jaka byłaby tego wartość?”.

Temat tegorocznego spotkania to: „Rytm formacji stałej w diecezjach jako odpowiedź na potrzeby życia i posługi prezbiterów”.

W czasie spotkania oprócz obrad, rozmów i wymiany doświadczeń, uczestnicy wysłuchali czterech konferencji. Ks. Remigiusz Malewicz, sekretarz sekcji, w swoim wystąpieniu przedstawił „Wyniki ankiety dotyczącej programów i struktur formacji prezbiterów w polskich diecezjach w roku 2023”. Biskup Radosław Orchowicz wygłosił konferencję pt. „Kształtowanie formacji permanentnej. Uwagi na podstawie doświadczeń archidiecezji gnieźnieńskiej”. Ks. Tomasz Trzaskawka, przewodniczący sekcji, podjął temat: „Kierunki formacji stałej w diecezjach. Wstępne wnioski z prac Zespołu ds. przygotowania wskazań dla formacji stałej i posługi prezbiterów w Polsce”. Z kolei ks. Grzegorz Strzelczyk pogłębił zagadnienie: „Szczególne możliwości dla formacji prezbiterów: udział w formacji wspólnot kościelnych, okres sabatyczny, procedury i programy wsparcia w kryzysach. Wprowadzenie do systematycznej refleksji”.

Sekcja Stałej Formacji Kapłańskiej istnieje przy Komisji Duchowieństwa Episkopatu Polski od 1999 r. Jej celem jest wymiana doświadczeń i wspieranie się w realizowaniu programów kształtowania duchowego księży w poszczególnych diecezjach, zgodnie z zaleceniami Stolicy Apostolskiej i Konferencji Episkopatu Polski. We wszystkich diecezjach za tzw. stałą formację duchowieństwa odpowiadają delegaci biskupi wyznaczeni do tego zadania. Ich spotkanie odbywa się raz w roku, najczęściej w Częstochowie.

Ks. Tomasz Trzaskawka, przewodniczący SSFK, zwraca uwagę na potrzebę pilnych i skoordynowanych działań dotyczących nie tylko zmian formacji kapłańskiej, ale i zmian w stylu życia i posługi duszpasterskiej księży.

– Jeżeli chcemy wyjść naprzeciw różnym wyzwaniom współczesności, to nie możemy działać wycinkowo. Myślimy nad zmianami w formacji kapłańskiej, a te muszą być poważne. Myślimy też o stylu funkcjonowania księdza. Chodzi o to, by nie sprowadzało się ono do tego, że kapłan musi głównie posługiwać w wielu parafiach i kościołach, a zanikają inne zadania wynikające ze święceń, nie tylko te związane ze sprawowaniem Mszy św. i celebracją sakramentów, ale te sprawiające, że jest on rzeczywistym pasterzem żywej wspólnoty – mówił ks. Trzaskawka.

Przewodniczący Sekcji Stałej Formacji Kapłańskiej podkreślił, że styl życia prezbitera musi być zawsze zgodny z tożsamością kapłana, ale trzeba wziąć pod uwagę też wielkoraki kontekst, który szybko się zmienia: społeczny kulturowy, kościelny.

– Ten styl życia i posługi powinien być w miarę adekwatny do tego kontekstu, a ponieważ on się szybko zmienia, także zmiany w formacji powinny za tym nadążać – podkreślał ks. Trzaskawka. Zwrócił uwagę, że zgodnie z nowymi zasadami formacji kapłańskiej jest to nie tyle kwestia kapłańskich spotkań, też takich jak rekolekcje, ich częstotliwości oraz jakości, ale chodzi o to, „by codzienność była przeżywana na sposób formacyjny”. – Tutaj ważne jest wypracowanie sposobu formacji w codzienności, bo kiedy rozwija się duszpasterz, to rozwija się wspólnota, której służy. Codzienność jest najcenniejszą materią, która otrzymujemy od Pana Boga. Podstawowa jest jakość świadectwa i jakość życia. Ważne jest, żeby „osoba była przed dziełem”, osoba była ważniejsza niż dzieło – przekonywał ks. Trzaskawka. Dodał, że jakość Kościoła wychodzi głównie od osób. – Chcielibyśmy, by wspólnota była żywa, misyjna, ewangelizująca, ale to się nie zadzieje bez przemiany osób, a w pierwszym rzędzie kapłana – mówił przewodniczący Sekcji Stałej Formacji Kapłańskiej.

Ks. Remigiusz Malewicz przypomniał, że czymś podstawowym i zasadniczym jest to, by kapłani troszczyli się przede wszystkim o relację z Chrystusem, tę osobistą, codzienną. – Takie spotkania jak to dzisiejsze są dla nas wielkim wsparciem, bo jesteśmy z różnych środowisk, diecezji, to jest wymiana doświadczeń. To jest też wzajemne umocnienie, którego potrzebujemy – powiedział ks. Malewicz i podkreślił, że księża potrzebują nie tylko budowania w parafiach wspólnoty z ludźmi, którzy są im powierzeni, ale też budowania wspólnoty między kapłanami, by kreować twórcze środowisko wzrostu.

Odnosząc się do przeprowadzonej w diecezjach ankiety na temat formacji stałej ks. Malewicz przyznał, że „zasadnicze linie są wspólne”. – W diecezjach oprócz formacji duchowej, ludzkiej czy duszpasterskiej kapłana, potrzebna jest troska o wymiar wspólnotowy i misyjny tej formacji. Ta misyjność rozumiana jest tutaj jako wychodzenie do ludzi i szukanie ich, jak mówi papież Franciszek, także na peryferiach – wyjaśniał kapłan.

Abp Wacław Depo przypomniał w rozmowie z JasnaGóraNews postsynodalną adhortację „Pastores dabo vobis” Jana Pawła II. – To jest wołanie nie tylko o formację przygotowawczą w seminarium, nie tylko o studium życia i przygotowania formacyjnego kleryków, ale również o formację stałą kapłanów. Proces rozwoju i doskonalenia księży nigdy nie może ustać – mówił abp Depo. Zauważył też, że Kościół wskazuje wzory do naśladowania, które są przewodnikami na tej drodze, jak chociaż niedawno beatyfikowana rodzina Ulmów. – W tym wypadku mamy do czynienia z przykładem formacji domowej i wyraźnym świadectwem, że to rodziny dają nam kapłanów – podkreślił hierarcha. Rodziny nazwał abp Depo „pierwszymi seminariami”.

Dwudniowe spotkanie Sekcji Stałej Formacji Kapłanów odbywa się w Wyższym Międzydiecezjalnym Seminarium Duchownym w Częstochowie.

za KAI
fot. BP JG, archiwum SSFK