Środa Popielcowa
Środa Popielcowa rozpoczyna w Kościele katolickim okres Wielkiego Postu, czyli czterdziestodniowej pokuty. Dzień ten ma pobudzić katolików do podjęcia zdecydowanej drogi osobistej odnowy, nawrócenia i zbliżenia się do Boga. Wielki Post jest także okresem przygotowania katechumenów do chrztu. Każda niedziela wprowadzała w kolejne tajemnice wiary, a na Wielkanoc podczas Wigilii Paschalnej udzielany jest sam chrzest.
Liczba 40 stanowi w Piśmie Świętym wyraz pewnej dłuższej całości, czasu przeznaczonego na konkretne zadanie człowieka lub zbawcze działanie Boga. W Wielkim Poście Kościół odczytuje i przeżywa nie tylko czterdzieści dni spędzonych przez Jezusa na pustyni na modlitwie i poście przed rozpoczęciem Jego publicznej misji, ale i trzy inne wielkie wydarzenia biblijne: czterdzieści dni powszechnego potopu, po których Bóg zawarł przymierze z Noem; czterdzieści lat pielgrzymowania Izraela po pustyni ku ziemi obiecanej; czterdzieści dni przebywania Mojżesza na Górze Synaj, gdzie otrzymał od Jahwe Tablice Prawa.
Okresy i dni pokuty są w Kościele katolickim specjalnym czasem ćwiczeń duchowych, liturgii pokutnej, pielgrzymek o charakterze pokutnym, dobrowolnych wyrzeczeń, jak post i jałmużna, braterskiego dzielenia się z innymi m.in. poprzez inicjowanie dzieł charytatywnych i misyjnych. Z liturgii znika radosne „Alleluja” i „Chwała na wysokości Bogu”, a kolorem szat liturgicznych staje się fiolet. Istotą pozostaje przygotowanie wspólnoty wiernych do największego święta chrześcijan, jakim jest Wielkanoc.
W pierwszych wiekach chrześcijaństwa przygotowanie do świąt Zmartwychwstania trwało tylko czterdzieści godzin. W późniejszym czasie przygotowania zabierały cały tydzień, aż wreszcie około V wieku czas ten znacznie się wydłużył. Po raz pierwszy o poście trwającym czterdzieści dni wspomina św. Atanazy z Aleksandrii w liście pasterskim z okazji Wielkanocy z 334 roku.
Środa Popielcowa kojarzy się nierozerwalnie z obrzędem posypania głów popiołem, któremu towarzyszą słowa: „Pamiętaj, że jesteś prochem i w proch się obrócisz” albo „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię”. Sam zwyczaj posypywania głów popiołem na znak żałoby i pokuty znany był w wielu kulturach i tradycjach. Znajdujemy go zarówno w starożytnym Egipcie i Grecji, jak i u plemion indiańskich oraz oczywiście na kartach Biblii np. w Księdze Jonasza czy Joela. Liturgiczna adaptacja tego zwyczaju pojawiła się jednak dopiero w VIII wieku. Pierwsze świadectwa o święceniu popiołu pochodzą z X stulecia. W następnym wieku papież Urban II wprowadził ten zwyczaj jako obowiązujący w całym Kościele. Na XI stulecie datuje się również tradycję, wedle której popiół do posypywania głów wiernych pochodzi z palm poświęconych w Niedzielę Palmową poprzedniego roku.
W Środę Popielcową Kościół zaleca wiernym udział w liturgii ze względu na pokutny charakter tego dnia. Obowiązuje również post ścisły (ilościowy)czyli ograniczenie się do spożycia trzech posiłków, dwóch lekkich i jednego do syta, oraz wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych (jakościowy). Post ilościowy nie obowiązuje osób do 18 roku życia i powyżej 60 roku życia, natomiast wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych (post jakościowy) obowiązuje wszystkich, którzy ukończyli 14 rok życia.
Prymas Polski abp Wojciech Polak będzie przewodniczyć Mszy św. na rozpoczęcie Wielkiego Postu w Środę Popielcową o 18.00 w katedrze gnieźnieńskiej. Homilię wygłosi wikariusz generalny archidiecezji gnieźnieńskiej ks. kan. Zbigniew Przybylski.
