Temat: wolontariat
Nad zagadnieniem wolontariatu, jego formami i wyzwaniami stojącymi przed wolontariuszami pochylili się prelegenci oraz słuchacze konferencji „Wolontariat szansą na aktywne obywatelstwo”, która odbyła się 25 maja w Teatrze Miejskim z Inowrocławiu. Jej organizatorem był Parafialny Zespół Caritas działający przy parafii pw. Świętego Ducha w Inowrocławiu, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz instytucje rządowe i samorządowe.
Jak powiedział ks. Marcin Łojko, pomysłodawca konferencji jest ona odpowiedzią na pogłębiający się problem starzejącego się społeczeństwa i wynikającą z tego potrzebę niesienia pomocy osobom starszym. „Do udziału w niej zachęcaliśmy młodzież, dorosłych i tych wszystkich, którzy dostrzegają problem starzejącego się społeczeństwa i którzy pragną swoje życie przeżywać twórczo m. in. poprzez posługę wolontariusza” – przyznał kapłan wyrażając jednocześnie nadzieję, że konferencja nie jest wydarzeniem jednorazowym i wkrótce doczeka się kontynuacji.
Spotkanie podzielone zostało na dwie części. W pierwszej prelegenci i dyskutanci pochylili się nad różnymi formami wolontariatu. Wykład inaugurujący pt. „Wolontariat zmienia małe ojczyzny. Potrzeba integracji opieki u kresu życia z siłami społecznymi środowisk lokalnych” wygłosił ks. dr hab. Piotr Krakowiak z UMK. W swoim referacie zwrócił uwagę na współdziałanie w wolontariacie młodzieży i osób starszych oraz rolę koordynatorów wolontariatu.
„Jeśli jedynie powiemy ludziom: przyjdźcie do wolontariatu, jeśli damy do Internetu jedynie ogłoszenia, choćby i najlepsze, ale nie zorganizujemy im pracy, to bardzo szybko ich stracimy” – mówił zwracając dalej uwagę na problemem jakim jest integracja i koordynacja opieki pomiędzy opieką zdrowotną i socjalną. Wskazał też na wolontariat osób starszych jako formę ich aktywizacji społecznej.
Drugi wykład poświęcony był kwestii wolontariatu opiekuńczego jako przykładu zaangażowania lokalnej społeczności na rzecz osób niesamodzielnych i ich opiekunów. Wygłosiła go dr. Anna Janowicz, prezes Fundacji Hospicyjnej w Gdańsku, wykładowca WSB w Gdańsku. Podczas swojego wystąpienia dr Janowicz zauważyła, że wolontariat daje szansę na walkę z wykluczeniem społecznym.
„Samotność można nazwać chorobą XXI wieku” – stwierdziła prelegentka tłumacząc, że wolontariat jest narzędziem, które pomaga z tym walczyć i działa w dwie strony. „Z jednej zapraszając seniorów do wolontariatu pokazujemy im, iż są ciągle potrzebni w społeczeństwie. Z drugiej, wolontariusz, który udaje się z pomocą do osoby niesamodzielnej staje się dla niej oknem na świat”. Prezes Fundacji Hospicyjnej poruszyła także problem opieki nad osobami starszymi bez orzeczonego stopnia o niepełnosprawności. Wykazała konieczność zastosowania rozwiązań systemowych w poprawie sytuacji opiekunów rodzinnych, którzy są ważnymi partnerami dla opiekunów wykwalifikowanych. Podkreśliła, że w takich sytuacjach wolontariat może być uzupełnieniem opieki opiekunów rodzinnych.
Trzeci wykład pt. „Wolontariat na rzecz osób z otępieniem jako forma zapobiegania wykluczeniu społecznemu chorych i ich rodzin” wygłosiła Karolina Kramowska, doktorantka WPiP UKW w Bydgoszczy, pracownik dydaktyczny WNP UMK w Toruniu oraz twórczyni bloga „Opieka nad Seniorami”. Jak zauważyła, przez demencję tracimy możliwość funkcjonowanie w świecie, który do tej pory znaliśmy. Często traktujemy ją jako naturalną część procesu starzenia się, a tak nie jest. To choroba, z która można walczyć i której skutkom można przeciwdziałać. Zwróciła też uwagę, że w Polsce nie ma dokładnych badań na temat liczby osób borykających się z problemem demencji,. „Dlaczego nie angażujemy się w pomoc osobom z otępieniem?” – pytała prelegentka. „Nie angażujemy się bo się tego boimy. Nasze społeczeństwo nie jest gotowe na zmierzenie się z tym problemem, dlatego osoby nim dotknięte często pozostają w zamknięciu” – mówiła.
Ostatni wykład pierwszej części konferencji poświęcony był programowi wolontariatu hospicyjnego więźniów, który jest polskim fenomenem na skalę europejską. Przedstawiła go Renata Deka, doktorantka WNP UMK w Toruniu. Jak zauważyła, świętujący w tym roku swoje 20. urodziny program wolontariatu więźniów rozwiązuje dwa problemy. Pierwszym jest optymalizacja opieki nad osobami starszymi i niesamodzielnymi. Drugim natomiast jest poszukiwanie nowych form oddziaływania na osoby pozbawione wolności. Jak dodała, program jest ciągle rozwijany i wzbogacany o nowe formy zaangażowania skazanych.
Druga cześć konferencji została poświęcona roli wolontariatu w kontekście problemów społecznych. Jako pierwszy prelekcję zatytułowaną „Działalność parafialnego Zespołu Caritas w Inowrocławiu. Aspekty prawne i duszpasterskie” wygłosił ks. Marcin Łojko, doktorant WPK UKSW w Warszawie. Zdaniem ks. Łojki praca wolontariusza powinna skupiać się na czterech filarach. Pierwszym z nim jest reklama, czyli propagowanie dzieła miłosierdzia. Drugi to właściwe rozpoznanie potrzeb osób, którym ma nieść pomoc. Trzecim jest organizacja i udzielanie samej pomocy. Ostatnim filarem, na którym ma opierać się praca wolontariusza jest troska o rozwój osobisty i duchowy.
Następny wykład o prawnych aspektach funkcjonowania wolontariatu wygłosiła adwokat Karolina Korkowska-Krokos doktorantka INP PAN w Warszawie. Ramy prawne funkcjonowania wolontariatu w Polsce reguluje ustawa z 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. jak zauważyła na wstępie ustawa ta nie daje nam żadnej definicji samego wolontariatu, ani też sztywnych ram tego czym wolontariat jest. Wskazuje jedynie, kto może korzystać z usług wolontariuszy, i tutaj ustawa podaje nam podmioty publiczne oraz organizacje pozarządowe, wyłączając zupełnie podmioty prowadzące działalność gospodarczą. Doktorantka PAN zwróciła także uwagę na kilka aspektów, o których często zapominają organizacje chcące oprzeć swą działalność na wolontariacie. Zgodnie z ustawą wolontariusz może wykonywać w ramach swych obowiązków prace związane ze statutem organizacji. Ponadto konieczne jest porozumienie z wolontariuszami, które przy długotrwałej współpracy musi być w formie pisemnej.
W trakcie trzeciego wykładu Joanna Kuta, psycholog i pedagog przedstawiła potrzeby osób starszych w doświadczeniu pracownika Ośrodka Interwencji Kryzysowej przy PCPR w Inowrocławiu. Opierając się na konkretnych przykładach zauważyła, że jednym z podstawowych problemów jest kwestia zidentyfikowania potrzeb drugiej osoby oraz akceptacja osób starszych i niedołężnych w codziennym życiu . Podkreśliła, że osoby starsze szukają form samorealizacji, jako przykład podała Uniwersytety Trzeciego Wieku, które z roku na rok cieszą się coraz większą popularnością.
Konferencję zakończyła prelekcja Moniki Rybaczewskiej, przedstawicielki Diecezji Lubelskiej w Caritas Polska w komisji ds. wolontariatu, diecezjalny koordynator w Centrum Wolontariatu przy środku Misericordia Caritas Diecezji Siedleckiej w Białej Podlaskiej zatytułowanej „Integracja pokoleń – szansą dla współczesnego wolontariatu”. W swoim wykładzie prelegentka podkreśliła, że słowa mogą przyciągać jedynie słuchaczy, natomiast dopiero czyny przyciągają tych, którzy chcą działać. Zachęcała do mówienia o tym co dobrego dzieje się wokół nas. „Tak, wolontariat jest szansą na aktywne obywatelstwo” – powiedziała. Jednak zastrzegła, że dzisiejsza młodzież nie da się oszukać. „Nasze pokolenie i pokolenie starsze powinno dać młodym przykład tego jak ma postępować” – mówiła, stwierdzając, że ta konferencja będzie miała sens tylko wtedy, gdy zaczniemy dawać coś z siebie. Ale nie trzeba w tym celu udawać się na drugi koniec świata. Wolontariuszem można i należy być tutaj, w swojej małej ojczyźnie.
W konferencji wzięło udział szerokie grono słuchaczy z ks. prałatem Krzysztofem Stawskim, dyrektorem Caritas Archidiecezji Gnieźnieńskiej, zaproszonymi gośćmi, wolontariuszami wielu organizacji pozarządowych, pracownikami instytucji publicznych. Na zakończenie spotkania w teatrze miejskim odbył się koncert zespołu Trzecia Godzina Dnia, w którym wzięli udział licznie zgromadzeni mieszkańcy miasta oraz goście.
Marcin Królak/Inowrocław
